mtsciencefair

nauka i medycyna

kardiologia

Rozrusznik serca – komu się go wszczepia?

Choroby układu krwionośnego, od 50 lat są jednymi z największych zagrożeń, dotyczących życia Polaków. W 2012 roku, właśnie przez dolegliwości związane z sercem, zmarło aż 46 % społeczeństwa. Umieralność z powodu chorób układu krążenia, z roku na rok gwałtownie się zwiększa. Właśnie z tego powodu, wielu chorym wszczepia się stymulator. Czym on jest, do czego służy i jakie przynosi skutki w leczeniu?

Jakie jest zastosowanie rozrusznika?

Stymulator serca, inaczej nazywany układem stymulującym, stosuje się u osób, u których zaobserwowano zbyt wolne bicie serca. Zazwyczaj jest ona wynikiem zaburzeń pracy rozrusznika naturalnego. Objawy, które towarzyszą pacjentowi to: zawroty głowy, omdlenia, osłabienie, a często poważna utrata przytomności.

Rozrusznik serca, jak sama nazwa wskazuje, to przyrząd, którego celem jest zastąpienie funkcji upośledzonego układu. Skupia się on na pobudzaniu serca do tworzenia skurczów, poprzez sztuczny system, wytwarzający impulsy elektryczne.

Z czego składa się układ stymulujący?

Budowa układu stymulującego składa się ze stymulatora, inaczej nazywanego rozrusznikiem, oraz podłączonych elektrod (jednej, dwóch lub trzech). Najważniejszym jego fragmentem jest elektryczny generator impulsów, którego zadaniem jest wysłanie impulsu elektrycznego oraz bateria. Obie te części, umieszczone są w pudełku ze stali medycznej.

W środku tej obudowy znajduje się gniazdo, do którego podłączone są elektrody, stworzone z przewodów, otoczonych powłoką silikonową lub poliuretanową. Takie materiały są w 100% bezpieczne dla ludzkiego ciała i nie powodują żadnych skutków ubocznych.

Jak mocuje się elektrody w sercu?

Obecnie istnieją dwa sposoby umieszczania w sercu elektrod. Pierwsza z nich, nazywana bierną, skupia się na zaczepieniu końcówki elektrody na jednym z wielu zagłębień, w obszarze mięśniówki serca. Druga, nazywana mocowaniem czynnym, polega na wykręceniu minimalnej spirali z końcówki elektrody, zapadającej się w mięśniu.

W przypadku pierwszego sposobu (biernego), istnieje ryzyko, że w przeciągu 24 godzin, elektroda rozprzestrzeni się. Jednak ta metoda jest mniej ryzykowna, jeśli weźmiemy pod uwagę zbyt głębokie zagłębienie się elektrody w mięsień sercowy.

Drugi system (czynny) jest bardziej stabilny oraz daje możliwość umiejscowienia elektrody w miejscu, w którym zaobserwuje się najlepsze, najbardziej fizjologiczne pobudzanie serca.

Jak przebiega zabieg wszczepienia stymulatora?

Rozrusznik serca umieszcza się pod skórą, zazwyczaj na powierzchni klatki piersiowej, tuż pod obojczykiem. Zabieg, podczas którego wszczepia się stymulator, przeprowadzany jest w specjalistycznej Sali zabiegowej (nie operacyjnej) i najczęściej trwa nie dłużej niż godzinę. W większości przypadków, wszczepieniu ulega stymulator jednojamowy, który umieszczony jest w jednej komorze ludzkiego serca.
Przy wykonaniu takiej operacji, niezbędne jest zastosowanie znieczulenia miejscowego, podczas gdy chory jest całkowicie przytomny.

Przebiega to poprzez nacięcie skóry pacjenta, minimalnie poniżej obojczyka, na długość około 4 centymetrów. Następnym krokiem jest wprowadzenie do żyły elektrody, poprzez specjalny przewodnik do serca. Końcówka elektrody mocowana jest w obrębie prawego przedsionka, a następnie podłączona do rozrusznika. Ostatnią fazą zabiegu jest zaszycie skóry chorego i założenie opatrunków.

Jak się określa poprawność pracy stymulatora?

W trakcie zabiegu, lekarze obserwują poprawność działania wszczepionego rozrusznika, do czego służy obrazowanie rentgenowskie. Następnie, wyznaczane są parametry pracy elektrody, która wytwarza impulsy elektryczne do serca, za pomocą urządzenia testowego, sprawdzającego wymogi układu krążenia chorego.

Czy po wszczepieniu stymulatora mogą wystąpić powikłania?

W większości przypadków, przeprowadzenie zabiegu wszczepienia rozrusznika jednojamowego, odbywa się bez komplikacji. Jednak istnieją sytuacje, gdy podczas operacji lub jakiś okres czasu po niej, występują niewielkie powikłania. Zazwyczaj są one niegroźne i przyjmują formę krwiaka, który pojawił się w obszarze umieszczenia przyrządu lub przemieszczenia się elektrody. W tych okolicznościach, niezbędne jest przedłużenie hospitalizacji pacjenta o kilka dni, czego celem jest ponowne umieszczenie i stabilizacja elektrod w odpowiednim miejscu lub usunięcie powstałego krwiaka.

Bardzo rzadko występują powikłania groźne dla ludzkiego zdrowia. Minimalny procent przypadków dotyczy infekcji, które wystąpiły w stymulatorze i elektrodach, bakteryjnego zapalenia wsierdzia, zatoru powietrznego czy zgonu.

Badania i zabiegi dla pacjentów z rozrusznikiem: które są niedozwolone?

Niektóre z zabiegów czy badań diagnostycznych są całkowicie zakazane dla pacjentów, którzy mają wszczepiony rozrusznik serca. W przypadku, gdy chory zdecyduje się na wykonanie konkretnych badań, niezbędna jest konsultacja z lekarzem lub pielęgniarką i poinformowanie specjalistów o przeprowadzonym zabiegu umieszczenia stymulatora.

Zabiegi, które są zakazane to:

  • Niektóre zabiegi operacyjne
  • Kardiowersja elektryczna
  • Defibrylacja
  • Litotrypsja
  • Napromienianie terapeutyczne

Badania, których nie wolno przeprowadzać to:

  • Diatermia
  • Rezonans magnetyczny (MRI)

Używanie urządzeń elektrycznych u pacjentów z rozrusznikiem

Pacjenci, u których przeprowadzono zabieg wszczepienia stymulatora sercowego, mogą używać większości zwyczajnych urządzeń elektrycznych takich jak: telewizor, komputer, pralka, radio, mikrofalówka. Korzystanie z takich urządzeń jest całkowicie bezpieczne dla zdrowia chorego.

Również użytkowanie telefonu komórkowego jest zupełnie niegroźne, pod warunkiem, że nie zostanie on zbliżony do rozrusznika na odległość nie mniejszą niż 15 centymetrów. Podczas przeprowadzania rozmów telefonicznych, pacjent musi pamiętać o tym, aby trzymać telefon przy uchu przeciwległym do strony, po której został umieszczony stymulator serca. Zakazane jest też noszenie „komórki” w kieszeni, blisko rozrusznika.