Konsekwencje braku badań

Badania pracownicze w większości przypadków są obowiązkowe. Ich zaniedbanie może grozić surowymi karami wynikającymi z prawa. Normuje je prawo pracy na podstawie danych – sprecyzowanych, co nie jest powszechnością przepisów.

Badania pracownicze dzielą się na obowiązkowe i nieobowiązkowe. Do tych pierwszych zalicza się badania okresowe, kontrolne oraz wstępne. O ile w kwestii badań wstępnych trudno mówić o jakiejkolwiek karencji, gdyż odbywają się zazwyczaj przed zawarciem umowy, o tyle w przypadku dwóch pozostałych kary mogą być bardzo surowe. Ale zanim przejdziemy do przykrych konsekwencji warto wyróżnić jeszcze pojęcie tzw. badań innych zleconych, które winny się odbyć na skutek wniosku pracodawcy. Może się tak zdarzyć w przypadku w którym pracodawca zauważy problemy zdrowotne, wówczas ma prawo do wnioskowania, a obowiązkiem pracownika jest odbycie takich badań. Wracając do podstawowego podziału wspomnieć należy o tym, iż występują także badania nieobowiązkowe – końcowe. One są z kolei dla odmiany skutkiem wniosku pracownika po odbyciu obowiązków pracowniczych, czyli po ukończeniu pracy. Sytuacja jest wprost przeciwna, gdyż wtedy obowiązkiem pracodawcy jest zapewnienie takich badań w celu określenia ewentualnego wpływu na kondycję zdrowotną zatrudnionego. Dotyczy to zwłaszcza ciężkich warunków pracy z dużym wpływem narażenia na zdrowie.

Ale zaniedbanie badań pracowniczych obowiązkowych może wywołać przykre konsekwencje nie tylko dla osoby zatrudnionej, ale także dla pracodawcy. Podstawową i najczęstszą karą odmowy poddania się badaniom przez pracownika jest zerwanie umowy z zachowanym wypowiedzeniem. Określa to artykuł 52 kodeksu pracy. Jednak występuje tu swego rodzaju paradoks prawny, gdyż osoba nie posiadająca takich badań – po upłynięciu terminu nie może wykonywać powierzonych obowiązków. Wniosek? Brak aktualnych badań lekarskich uzyskanych na podstawie orzeczenia lekarskiego zabrania wykonywania pracy. Jednak na tym zawiłość jurysdykcyjna się nie kończy. Bo jeśli pracownik nie wykonuje swych obowiązków nie przysługuje mu również prawo do wynagrodzenia. W tym miejscu warto wspomnieć o karach wynikających z dopuszczenia zatrudnionego do pełnienia obowiązków bez aktualnych badań lekarskich, a dotyczą one wyłącznie pracodawcy i opiewają w grzywnę finansową w przedziale 1-30tys złotych. Wynika to z zasad normujących BHP. Co do pracownika względem jego braku przestrzegania wspomnianych zasad BHP pracodawca na podstawie artykułu 108 KP ma możliwość zastosowania trzech kar – pieniężnej, nagany, bądź upomnienia.

Od 2010 roku na mocy wyroku Sądu Najwyższego wszystkie badania obowiązkowe stanowią polecenie służbowe, wyjaśnia to zatem podstawę prawną do rozwiązania umowy o pracę – mówi nam adwokat Pazdyga. Jednak warto sprecyzować również wspomniany okres wypowiedzenia. W tej kwestii również występuje swego rodzaju prawny paradoks, gdyż okazuje się, że w trakcie okresu wypowiedzenia osoba zatrudniona nie ma możliwości wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Dlaczego? Ponieważ definicja prawna urlopu wypoczynkowego jest zwolnieniem od pracy, która de facto nie może być wykonywana z powodu braku aktualnych badań lekarskich. Dzieje się tak na fundamencie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 10.11. 1999r . Jak widać kary są przykre i surowe zarówno dla pracownika jak i dla pracodawcy. Towarzyszy im wiele zawiłości natury prawnej, które warto znać, aby respektować przepisy związane z badaniami lekarskimi dla pracowników.